ارزیابی آلودگی آب سد گتوند علیا با توجه به شرایط زمین شناسی مخزن سد

سد گتوند علیا واقع در استان خوزستان، آخرین سدی است که برروی رودخانه کارون (قبل از ورود به دشت خوزستان) احداث شده است و در حال حاضر این سد آبگیری نشده است و آب در فرازبند سد قرار دارد. با توجه به سازندهای تشکیل دهنده مخزن سد که شامل سازندهای آغاجاری، میشان، گچساران و بختیاری است، این تحقیق با هدف بررسی تاثیر سازندهای مخزن سد بر کیفیت آب و برآورد نهایی کیفیت آب مخزن پس از آبگیری پایه گذاری گردید. جهت نیل به این هدف در ابتدا با نمونه برداری از آب موجود در فرازبند در سه عمق سطحی، یک متر و دو متر کیفیت فیزیکوشیمیایی آب، قبل از احداث سد مورد ارزیابی قرار گرفت که شامل آنالیز آنیون و کاتیون ها و همچنین icp-ms بود. در ادامه با نمونه برداری از هریک از سازندهای موجود در مخزن سد و آنالیز آنها که شامل اندازه گیری آنیون ها و کاتیون ها به دو روش عصاره گل اشباع و تهیه محلول 1به 20 و همچنین اندازه گیری عناصر و فلزات سنگین اصلی بود و سپس برآورد مساحت این سازندها در سه تراز 150، 200 و 250 متر، موثرترین سازند بر کیفیت آب سد، پس از آبگیری مشخص گردید. از بین سازندهای مذکور سازند گچساران و میشان به دلیل وجود تشکیلات آهکی، نمکی و ژیپسی و داشتن نرخ انحلال بالای این تشکیلات، بیشترین تاثیر را بر کیفیت آب سد پس از آبگیری دارند. بطوریکه ec نهایی حاصل از انحلال این دو سازند در سه تراز مورد مطالعه به ترتیب، 9115، 8658، 1237میکروزیمنس بر سانتی متر است. پس از آبگیری از سد و زیر آب رفتن بخش قابل توجهی از این دو سازند، آب به مدت یک سال پس از آبگیری در رده آبهای با شوری بالا قرار می‎گیرد. با توجه به اینکه تیپ آب فرازبند سد نیز کلرو سدیک است، نشان دهنده تاثیر بارز سازندهای میشان و گچساران منطقه بر کیفیت آب است. همچنین آب مخزن سد در تراز 150 و 200 متری در کلاس c4s4 قرار دارد (آب با شوری بسیار بالا) و در تراز 250 متری در کلاس c3s2 (شوری متوسط تا بالا) است. از بین عناصر و فلزات سنگین اندازه گیری شده در سازندهای مخزن سد، استرانسیم از غلظت بالاتری برخوردار است که با توجه به همبستگی بالای این عنصر با محیط های کربناته و سولفاته و وجود بخش قابل توجهی آهک و ژیپس در سازندهای میشان و گچساران، بالا بودن این عنصر قابل توجیه است. استرانسیم حاصل از انحلال ژیپس در سه تراز مورد مطالعه به ترتیب برابر 7/4، 8/3، 8/1 گرم بر متر مکعب و حاصل از انحلال آهک، 2/4، 5/4 و 8/1 گرم بر متر مکعب می باشد.